Nie trzeba przekonywać, że Karpaty jako największy, środkowoeuropejski łańcuch górski charakteryzują się dużą różnorodnością świata roślin i zwierząt. Szacunkowa liczba gatunków w rejonie karpackim wynosi około 60 tys. Jest to również „kraina” odznaczająca się w skali Europy największą liczbą lasów o charakterze pierwotnym. Różnorodność przyrodniczą wzbogaca duża liczba gatunków zaliczanych do tzw. endemitów, czyli gatunków naturalnie występujących w tym przypadku jedynie w Karpatach. Niestety są to nierzadko populacje zagrożone wymarciem lub wręcz zamierające. Między innymi dla ich ochrony na terenie krajów karpackich powstały wielkoobszarowe formy ochrony jakimi są parki narodowe.
![parki3](https://karpaty.travel.pl/wp-content/uploads/2017/02/parki3-300x281.jpg)
Najstarszy karpacki park narodowy utworzony został w 1932 r. w Pieninach, a w ślad za nim powstał kolejny – Park Narodowy Retezat w Rumunii. Konflikty zbrojne oraz ustrój polityczny w większym lub mniejszym stopniu spowodowały, że tereny przyrodniczo cenne często były niszczone oraz degradowane. Do dziś widoczne są ślady pozostawione przez działania wojenne – zasieki, okopy, bunkry, szlaki komunikacyjne, bazy wojskowe, poligony. Widoczny jest również rozwój przemysłu i energetyki. Symbolem eksploatacji bogactwa przyrodniczego Karpat są ślady pozostawione w Czarnohorze przez przedwojenną fabrykę olejków eterycznych pozyskiwanych z kosodrzewiny. Na szczęście po przemianach ustrojowych kraje karpackie podjęły radykalne zmiany polegające na tworzeniu nowych form ochrony prawnej, zwiększając tym samym liczbę i powierzchnię terenów objętych ochroną.
![parki4](https://karpaty.travel.pl/wp-content/uploads/2017/02/parki4-300x200.jpg)
Do dnia dzisiejszego powstało 38 karpackich parków narodowych o łącznej powierzchni 10 962 km 2co stanowi 5,3 % całkowitej powierzchni Karpat (206 698 km2). Największą liczbą tych wielkoobszarowych form ochrony przyrody poszczycić się może Rumunia, na której terenie znajdziemy ich aż 12 o łącznej powierzchni ponad 3 tys. km2. Nie powinno to nikogo dziwić, gdyż ponad połowa łańcucha górskiego znajduje się właśnie na terytorium tego kraju. Pomimo, że Karpaty rozciągają się również na terenie Austrii i Czech, nie utworzono tam żadnego parku narodowego.
Polska
1. Babiogórski P.N. – 3 392 ha;
2. Bieszczadzki P.N. – 29 202 ha;
3. Gorczański P.N. – 7 030 ha;
4. Magurski P.N. – 19 962 ha;
5. Pieniński P.N. – 2 346 ha;
6. Tatrzański P. N. – 21 164 ha.
1. P.N. Buila – Vânturariţa – 4 186 ha;
2. P.N. Calimani – 25 613 ha;
3. P.N. Ceahlău – 7 742 ha;
4. P.N. Cheile Bicazului – Hăşmaş – 6 937 ha;
5. P.N. Cheile Nerei – Beuşniţa – 36 758 ha;
6. P.N. Cozia – 16 746 ha;
7. P.N. Defileul Jiului – 11 127 ha;
8. P. N. Domogled – Valea Cernei – 61 211 ha;
9. P.N. Munţi Rodnei – 47 304 ha;
10. P.N. Piatra Craiului – 14 795 ha;
11. P.N. Retezat – 38 138 ha;
12. P.N. Semenic – Cheile Caraşului – 36 214 ha.
1. P.N. Mala Fatra – 22 630 ha;
2. P.N. Muránska Planina – 20 318 ha;
3. P.N. Nízke Tatry – 72 842 ha;
4. Pieninský P.N. – 3 750 ha;
5. P.N. Poloniny – 29 805 ha;
6. P.N. Slovenský Kras – 34 611 ha;
7. P.N. Slovenský Raj – 19 763 ha;
8. Tatranský P.N. – 73 731 ha;
9. P.N. Velka Fatra – 40 371 ha.
Ukraina
1. Karpats’kyi P.N. – 50 303 ha;
2. Karpats’kyi Rezerwat Biosfery – 53 630 ha;
3. P.N. Gutsul’schyna – 32 271 ha;
4. P.N. Skolivs’ki Beskydy – 35 684 ha;
5. P.N. Synevyr – 40 400 ha;
6. Uzhans’kyi P.N. – 39 159 ha;
7. Vyzhnyts’kyi P.N. – 7 928 ha;
8. Zapowiednik Gorgany – 5 344 ha.
Węgry
1. P.N. Aggtelek – 20 169 ha;
2. P.N. Bükk – 43 274 ha;
3. P.N. Duna – Ipoly – 60 314 ha.
Opracowanie: Ewa Wydrzyńska-Scelina
Foto: M. Scelina